Een goed geïsoleerd huis betekent een flinke besparing op de stookkosten. Een goede isolatie houdt ook in dat ventileren van belang is. Lees hier tips.
De lucht die wij inademen is een samenstelling van duizenden stoffen. De bekendste zijn: zuurstof, stikstof en waterdamp. Deze stoffen zijn noodzakelijk om te kunnen leven. Maar er zijn ook stoffen die schadelijk zijn voor onze gezondheid. De kwaliteit van de lucht wordt beoordeeld aan de hand van de concentratie van schadelijke stoffen. Nederland haalt de Europese normen voor fijnstof en stikstofdioxiden niet. Hoewel de luchtkwaliteit de afgelopen decennia in Nederland spectaculair is verbeterd, sterven toch jaarlijks mogelijk 18.000 mensen voortijdig door de vervuilde lucht die ze inademen. Vooral mensen met hart- en vaatziekten zijn kwetsbaar. Er zijn verschillende dingen die u kunt doen om de luchtkwaliteit in uw woning te verbeteren.
Over ventileren in huis bestaan nogal wat misverstanden. Veel mensen denken dat een tijdje het raam openzetten voldoende is. Dat is niet zo. Beter is het om te zorgen voor een constante ventilatie. Net als wij moet ook een huis de hele dag ademhalen. Goed ventileren is 24 uur per dag ventileren. Na een half uurtje is de frisse lucht namelijk verdwenen en hopen vocht en bepaalde stoffen zich weer in de woning op. Dit kan leiden tot klachten zoals hoofdpijn, geïrriteerde luchtwegen, astma en allergische reacties.
De meeste Nederlanders beperken zich tot luchten, maar luchten is niet hetzelfde als ventileren. Ongeveer de helft vindt het openzetten van het slaapkamerraam of de deur gedurende een paar uurtjes per dag voldoende. Wie beschikt over een raamrooster (28%) of bovenlicht (21%) is heel wat genereuzer en laat dit vaak dag en nacht openstaan. In de wintermaanden wordt dit echter een deel van deze groep toch wat te gortig en gaan deze ventilatieopeningen alsnog een deel van het etmaal dicht, helaas meestal dát deel waarin de slaap wordt genoten en ventilatie dus het hardste nodig is. Ondanks dit ventilatie- (of eigenlijk lucht)gedrag, weet bijna iedere Nederlander (96%) dat ventileren belangrijk is voor de gezondheid. Nog eens 72% voegt eraan toe dat ventileren 24 uur per dag zou moeten gebeuren. Dat alles staat in schril contrast met de slechts 23% die terecht denkt dat ventileren vooral nodig is als er iemand in de kamer is en ook met het gegeven dat 37% meent dat het opengaan van een buitendeur een goede bijdrage levert aan de ventilatie van de woning.
De bouwvoorschriften van de overheid zijn in de afgelopen twintig jaar flink aangescherpt. Dit komt met name voort uit de zorg voor ons milieu (uitstoot van koolstofdioxide, CO2) en de noodzaak tot het zuinig omspringen met de voorraden van fossiele brandstoffen. Wat de woningbouw betreft heeft dit geleid tot strenge normen ten aanzien van de isolatie. Immers, in een huis zonder kieren wordt aanzienlijk minder energie verbruikt dan in een woning uit de jaren '70 of eerder. Hier zitten echter ook nadelen aan.
Om tochtverschijnselen te voorkomen verzuimen veel mensen in de winter hun woning te ventileren, met als gevolg een slechte luchtkwaliteit. Tel daarbij de bijkomende 'vochtoverlast' op. Een gemiddeld gezin produceert per etmaal circa 10 liter waterdamp ten gevolge van douchen, koken, wassen, transpiratie en dergelijke. Bij onvoldoende ventilatie heeft dit kwalijke gevolgen voor zowel de constructiedelen van de woning als voor de bewoners zelf. Alles bij elkaar genomen, is het dan ook niet vreemd dat huisartsen een toename constateren van het aantal chronische aandoeningen aan de luchtwegen. Ventileren betekent op een gecontroleerde manier voortdurend lucht binnenlaten, terwijl het tegelijkertijd ook behaaglijk blijft. Vooral dat laatste is voor veel mensen een reden om met name in de koude wintermaanden geen frisse lucht de slaapkamer binnen te laten als men er zelf aanwezig is. Onderzoek heeft aangetoond dat weliswaar in die maanden 20% van de warmte door ventilatie verloren gaat, maar dat een belangrijk deel weer wordt teruggewonnen omdat de vochtige, bedompte lucht wordt vervangen door droge lucht, die door de radiator veel makkelijker weer wordt opgewarmd. De verwarming hoeft 's ochtends dus lang niet zo hard te werken. De behaaglijkheid is voor veel mensen een reden om vooral 's winters de slaapkamer te luchten wanneer er niemand is. Juist dan is het minder hard nodig. Is er niemand aanwezig, dan wordt er ook geen CO2 geproduceerd en komt er veel minder vocht in de lucht. Ventilatie op beperkte schaal is dan niettemin aan te raden, onder meer om de lucht droog te houden zodat de radiator de kamer weer sneller opwarmt als er iemand gebruik van wil maken.
Naast ventileren in de koude maanden wil je natuurlijk ook in de warme maanden goed kunnen ventileren. Nu met als doel om je huis lekker koel te houden. Er zijn hier natuurlijk diverse ventilatoren en ventilatiesystemen voor te krijgen. Een groot assortiment vind je bij Ventilatieshop.
Wanneer er in huis te weinig geventileerd wordt, kan dit naast gezondheidsklachten ook leiden tot vochtschade in huis. Voorbeelden hiervan zijn vochtplekken op de muur, langdurig beslagen ramen of houtrot in vloeren, balken en kozijnen. Lekkages of ernstige vochtdoorslag kunt u altijd het beste zo snel mogelijk repareren. Hiermee voorkomt u dat er materiaalrot optreedt en de kosten oplopen. Preventief handelen is echter altijd beter. Zo bestaan er elektrische apparaten die de luchtvochtigheid verlagen, zogenaamde condensors. Tevens zijn er vochtabsorberende zouten of gels te koop, ook wel vochtvreters genoemd. Deze middelen werken echter alleen in kleine, ongeventileerde ruimten. Het beste wat u kunt doen om vocht in uw woning te voorkomen is continu te ventileren. De eenvoudigste manier om dit te doen is een raam altijd op een kier te hebben staan of ventilatieroosters helemaal op te houden.
Er zijn diverse apparaten die dienen om te kijken of de woning goed geventileerd is en de luct gezond is. Voorbeelden hiervan zijn een luchtvochtigheidsmeter, koolmonoxidemeter, CO2-meter en een houtvochtmeter.
Luchtvochtigheidsmeter Door ons dagelijks leven en dagelijkse bezigheden zoals koken, wassen en douchen komt er veel vocht in een woning. Een goede ventilatie is dus een pré. Maar tevens is ventileren belangrijk om een houten vloer goed te houden. Een hygrometer meet de luchtvochtigheid die ongeveer rond de 50% hoort te zitten. Er zijn verschillende soorten hygrometers (luchtvochtigheidsmeters): de papier-metaal hygrometer, haar-hygrometer en de digitale hygrometer.
Koolmonoxidemeter Het gevaar van koolmonoxide in de woning is dat het niet te ruiken is. Koolmonoxide wordt een stuk sneller in het bloed opgenomen dan zuurstof. Zeker in een oudere woning waar nog een haard of gaskachel in het interieur staat, is een koolmonoxidemeter geen overbodige luxe. De koolmonoxidemeter werkt, net als een brandmelder, door te piepen wanneer de meter teveel koolmonoxide meet.
CO2-meter Door slechte ventilatie neemt het CO2-gehalte in de lucht toe. Het gevolg is vermoeidheid, concentratieproblemen en hoofdpijn. Om dit te voorkomen en een goede gezonde ventilatie te waarborgen, moet men de luchtkwaliteit van de lucht bewaken. Dit kan door middel van de CO2-meter. De CO2-meter geeft een groen signaal af wanneer de lucht goed geventileerd en schoon is en een rood signaal wanneer er beter geventileerd moet worden. Toch is een constante ventilatie nodig om het CO2-gehalte op peil te doen blijven.
Houtvochtmeter Door middel van een houtvochtmeter kunt u meten of er sprake is van houtrot. Houtrot komt door een te hoge houtvochtigheid (boven de 20%). Goed schilderwerk voorkomt houtrot, evenals dichtgemaakte kieren. Er zijn houtvochtmeters die werken op basis van elektrische weerstand, houtvochtmeters die werken met lampjes of een meting door middel van elektrische signalen.
In veel woningen is een mechanisch afzuigsysteem aangebracht en nieuwbouwwoningen hebben vaak een balansventilatiesysteem. Voorlichting over het gebruik van deze systemen is van belang voor de kwaliteit van het binnenmilieu. Zo moet het ventilatiesysteem minimaal in de middenstand staan als er iemand thuis is. Ook onderhoud van het systeem en regelmatige reiniging van filters en roosters is van belang. Een gezonde lucht in huis betekent voldoende aan- én afvoer van schone lucht. Met een mechanisch systeem hoeft u zich daar geen zorgen meer over te maken. Er zijn verschillende soorten mechanische systemen voor luchtverversing in huis.
Balansventilatie Bij balansventilatie wordt lucht automatisch van buiten af- én aangevoerd. Bij gebalanceerde ventilatie brengt het systeem de aan- en afvoer van lucht in huis met elkaar in balans. Zowel het afzuigen als het inblazen van lucht verloopt mechanisch. Met afzonderlijke ventielen blaast het ventilatiesysteem lucht in of juist uit de woning. De ventielen zijn via luchtkanalen aangesloten op centrale ventilatoren. Meestal is ook een warmtewisselaar opgenomen in het systeem. Deze warmtewisselaar warmt via een warmte-terugwin-installatie (wtw-unit) de verse lucht op, voordat die het huis in gaat. Het systeem gebruikt hiervoor de warmte die de unit uit de afgevoerde lucht haalt. Hoog Rendementventilatiesystemen zijn balansventilatiesystemen met een wtw-unit die een rendement van meer dan 90 procent halen.
Decentrale balansventilatie Bij decentrale balansventilatie zijn geen luchtkanalen en centrale ventilator nodig: de ventielen, ventilatoren en wtw-unit zijn ingebouwd in een decentrale unit die tegen een buitenmuur geplaatst is. Dat wil zeggen dat in huis verschillende units via een eigen kanaal verse lucht aanvoeren en vervuilde lucht afvoeren. Het voordeel van zo'n decentraal systeem is dat er geen luchtkanalen in huis nodig zijn. De unit warmt de aangevoerde lucht na via een aansluiting op de centrale verwarming. Decentrale balansventilatie met warmteterugwinning en aansluiting op cv kan in bestaande woningen de cv-radiatoren vervangen en tegelijkertijd de ventilatie verbeteren en energie helpen besparen.
Vraaggestuurd ventilatiesysteem Deze elektronisch geregelde mechanische luchtverversing heeft meet- en regeltechnieken die zorgen voor ventilatie op maat. Gebruikers kunnen het systeem zelf instellen of automatisch laten werken. Met sensoren wordt uw aanwezigheid bijgehouden en het CO2- en vochtgehalte gemeten. Daarnaast besparen vraaggestuurde ventilatiesystemen energie en voorkomen ze een ophoping van schadelijke stoffen.
In 2020 moet er in Nederland energieneutraal gebouwd worden. Om dit te realiseren, zal de toepassing van een gebalanceerd ventilatiesysteem met warmteterugwinning onontbeerlijk worden. Bij de keuze voor gebalanceerde ventilatie dient een afweging te worden gemaakt tussen het type ventilatietoestel en het type distributiesysteem. Bij de selectie van een ventilatietoestel zijn er grofweg vier belangrijke aandachtpunten: capaciteit, filtering, geluidsproductie en energiezuinigheid.
Met betrekking tot de capaciteit is het van belang om een ventilatietoestel te kiezen waarbij de maximale ventilatiecapaciteit ruim boven het wettelijk minimum ligt. Dit vanwege het feit dat anders het ventilatietoestel het grootste deel van de tijd hoge toeren moet draaien om de gewenste luchtkwaliteit te behalen, met als gevolg dat de geluids- en energiegebruik hoog is.
Om een goede luchtkwaliteit te garanderen is, naast voldoende ventilatiecapaciteit, de filteringkwaliteit een belangrijk aandachtpunt bij de selectie van een ventilatietoestel. Er kunnen verschillende filterklassen worden onderscheiden. Echter niet alle ventilatietoestellen zijn geschikt voor de toepassing van hoogwaardige filters en zijn slechts uitgerust met een filterklasse EU3/F3/G3. Deze filters zijn te grof voor een goede filtering en vormen daarmee een voedingsbodem voor bacteriële groei. Het is daarom van belang om bij de selectie van een ventilatietoestel te letten op de mogelijkheid van de plaatsing van een filter op de toevoerlucht van kwaliteit F7/EU7 of hoger.
Een ander belangrijk aandachtpunt bij de selectie van een ventilatietoestel is de geluidsproductie. Een veelvoorkomende klacht bij gebalanceerde ventilatietoestellen is de geluidsoverlast die ze veroorzaken. Een ventilatietoestel produceert geluid middels trillingen als gevolg van contact met oppervlakten en geluid veroorzaakt door de ventilatoren van het toestel. Contactgeluid kan worden beperkt door het toestel op te hangen aan een wand met voldoende massa. Daarnaast zijn er mogelijkheden om bij de montage aan de muur trillingsdempende voorzieningen te treffen.
Een laatste belangrijk aandachtpunt bij de selectie van een ventilatietoestel is het rendement van de warmtewisselaar en het energiegebruik van de motoren. Er zijn twee type warmtewisselaars: kruis-/tegenstroom warmtewisselaars en warmtewielen. Het grootste verschil tussen beide warmtewisselaars is dat bij een warmtewiel de toevoer- en afvoerlucht direct met elkaar in contact komen, terwijl bij een kruis-/tegenstroom warmtewisselaar dit niet het geval is. Het grote voordeel van een warmtewiel ten opzichte van een kruis-/tegenstroom warmtewisselaar is dat hierdoor vocht teruggewonnen wordt uit de afvoerlucht waardoor een droge binnenlucht in de winter wordt voorkomen. Aan de andere kant bestaat er op deze manier ook het risico op de verspreiding van onaangename geurtjes, wat bij een kruis-/tegenstroom warmtewisselaar niet het geval is (bron: Merosch).
