Een gezonde en comfortabele woning heeft het hele jaar door een goede ventilatie nodig.
Een energie-efficiënte en effectieve manier om dit te doen, is door gebruik te maken van balansventilatie. Hierbij vervangt een warmteterugwinningssysteem (WTW) de inkomende lucht met hetzelfde volume uitgaande lucht waardoor het binnenklimaat comfortabel blijft.
Veel mensen zijn zich niet bewust van de voordelen van balansventilatie. Ventilatie-expert en adviseur Bart Cremers van Zehnder laat met praktijkmetingen zien hoe balansventilatie kan bijdragen aan het oplossen van het groeiende probleem van oververhitting in moderne woningen.
In elk seizoen zijn er verschillende manieren om balansventilatie te krijgen. Het ventilatiesysteem schakelt automatisch tussen warmteterugwinning, koudeterugwinning en passieve koeling. Dit gebeurt op basis van de gewenste ruimtetemperatuur en de buitentemperatuur.
Vroeger zeiden we dat een jaar vier seizoenen heeft. Wanneer we het echter hebben over kliimaatregeling in gebouwen, maken we onderscheid tussen drie seizoenen: het verwarmingsseizoen, het koelseizoen en het seizoen daartussen.
Een WTW-ventilatiesysteem maakt gebruik van de warmte en kou die al in de woning aanwezig zijn, via het warmteterugwinningstoestel.
In de winter wordt de warmte uit de afgezogen lucht gebruikt om de frisse buitenlucht op te warmen voordat deze de woning binnenkomt. Hierdoor heeft de inkomende lucht vrijwel dezelfde temperatuur als de binnenlucht wat betekent dat er minder energie nodig is om de gewenste temperatuur te bereiken en er minder kans is op tocht.
Balansventilatie zorgt ervoor dat je woning in de winter warm blijft, maar biedt ook voordelen in de zomer. “Wanneer het buiten warmer is dan binnen, wordt het systeem omgekeerd en wordt de kou uit de afgezogen lucht benut. De warmte blijft buiten doordat de verse lucht wordt gekoeld met de relatieve koelte van de afgezogen lucht.”
Stel je voor dat het een koele zomeravond is en je wilt profiteren van de lagere temperatuur. Is dit mogelijk met balansventilatie?
Ja, dat kan! Dit wordt mogelijk gemaakt door een onderdeel dat bekend staat als de bypass. Wanneer de bypass automatisch wordt geactiveerd komen de binnen- en buitenlucht niet samen in het WTW-toestel en vindt er dus geen warmtewisseling plaats. In plaats daarvan wordt de warme binnenlucht afgezogen terwijl koele buitenlucht de woning binnenstroomt. Zo kun je optimaal gebruik maken van de natuurlijk beschikbare koele lucht zonder extra energie te verbruiken voor koeling. Dit staat bekend als ‘passieve koeling’.
"Het gebruik van een bypass voor koeling is niet nieuw maar de technologie is in de afgelopen jaren sterk verbeterd. Vroeger kon de bypass in twee standen worden gezet: open of gesloten. Hij moest vaak handmatig worden geactiveerd en werd zelfs vaak helemaal uitgeschakeld in de zomer. Dit bleek contraproductief te zijn op warme dagen en nachten."
"Moderne systemen zijn veel beter ontworpen en activeren de bypass alleen wanneer dit bijdraagt aan een aangename ruimtetemperatuur. Deze systemen zijn uitgerust met een modulerende bypass die zich automatisch aanpast zodat het systeem afhankelijk van de omstandigheden deels actief kan zijn."
Te veel verwarming is inderdaad een toenemend probleem vooral in moderne, goed geïsoleerde woningen.
"Stel je voor dat je een modern, goed geïsoleerde woning hebt met grote ramen op het zuiden en het is een zonnige lentedag. De buitentemperatuur is slechts 7 graden maar de zon schijnt de hele middag door de ramen. Zelfs bij deze lage buitentemperatuur kan de temperatuur in de woning gemakkelijk oplopen tot 25°C. En zodra de warmte eenmaal binnen is blijft deze lang aanwezig."
Lost een bypass het probleem van te veel verwarming op? "Een klassieke open of gesloten bypass lost dit probleem niet op. Als je dit type bypass activeert, wordt het temperatuurverschil te groot. Dit kan condensatie op de aanvoerleidingen veroorzaken wat leidt tot vochtproblemen en tocht door de verse lucht."
"Een slimme, modulerende bypass voorkomt te veel verwarming omdat hij gedeeltelijk wordt geactiveerd en zo de warmtewisseling in bepaalde mate behoudt. Daardoor stroomt koele, verse lucht de woning binnen en wordt condensatie en tocht voorkomen.”
Cremers onderzocht situaties waarin een slimme, modulerende bypass bijdraagt aan een comfortabel binnenklimaat. Hij concludeerde dat een dergelijk bypass nuttig is wanneer:
Uit praktijkmetingen blijkt dat de bypass relatief vaak wordt geactiveerd. In de gemeten woning werkte de bypass meer dan de helft van de tijd binnen één jaar
De schakeling tussen warmteterugwinning, koudeterugwinning en passieve koeling wordt automatisch aangepast afhankelijk van de omstandigheden. Dit is te zien in afb. 2, waarin alle uurgemiddelden voor één jaar (temperatuur van de aanvoerlucht en binnenlucht) in een grafiek zijn uitgezet.
Wanneer de bypass werd geactiveerd, lag de temperatuur van de aanvoerlucht dicht bij de buitentemperatuur. Wanneer warmte- of koudeterugwinning werd gebruikt, lag de temperatuur van de aanvoerlucht dicht bij de binnentemperatuur.
Dezelfde praktijkmetingen laten zien wat koudeterugwinning oplevert en welke rol de modulerende bypass speelt.
Afbeelding 3 toont dat zelfs in een hete zomer, wanneer de buitentemperatuur 40°C nadert (groene lijn), de aanvoerlucht (rode lijn) rond de 30°C blijft dankzij de koudeterugwinning.
"Dat is nog steeds relatief warm, maar al veel koeler dan wanneer de verse lucht direct van buiten zou komen, bijvoorbeeld via open ramen of roosters."
Uit de metingen blijkt dat de bypass automatisch wordt geactiveerd wanneer het buiten koeler is, waardoor te veel verwarming wordt voorkomen. Je kunt bijvoorbeeld zien dat de aanvoerlucht 's morgens tussen 7 en 9 augustus bijna dezelfde temperatuur had als de buitenlucht. De metingen van de afgezogen lucht (gele lijn) laten zien dat de temperatuur in de woning blijft dalen tot ongeveer 26°C.
"‘Iedereen wil een duurzame woning en ik voorspel dat de Installatiebranche steeds meer zal overschakelen naar complete oplossingen voor het binnenklimaat.’"
"Door één systeem voor ventilatie, koeling en verwarming te gebruiken, kun je de optimale balans vinden tussen gezondheid, leefcomfort en energie-efficiëntie."
Balansventilatie biedt een eenvoudige en effectieve manier om een woning goed geventileerd te houden en het hele jaar door een constante, comfortabele temperatuur te behouden.
Terwijl oudere systemen vaak de beperking hebben van een simpele bypass, zijn moderne ventilatiesystemen veel flexibeler en kunnen ze veel beter worden ingesteld. Dit betekent dat huiseigenaren nu kunnen kiezen voor de meest geschikte omgevingslucht of koele lucht, waarbij ze het risico van oververhitting of te veel verwarming kunnen voorkomen.
