Haard of kachel, rendement of sfeer, design of knus? Wat kies je? Wonen.nl brengt je een overzicht in het ruime aanbod op de haardenmarkt.
Je hebt al bepaald waar je de haard of kachel wilt plaatsen; centraal in de woonkamer of juist tegen de wand, romantisch in de slaapkamer, gezellig aan de eettafel of huiselijk in de keuken. Hier kijken we verder naar de soort warmtebronnen die er zijn.
Je hebt ongetwijfeld al een bepaald idee over de soort haard of kachel die je graag in huis zou willen hebben. Maar ken je daadwerkelijk alle mogelijkheden? Een persoonlijke en verantwoorde keuze kunt je eigenlijk pas maken als je op de hoogte bent van de verschillende systemen, modellen en van een aantal belangrijke aandachtspunten met betrekking tot afmetingen, plaatsing en binnenklimaat. Belangrijke vragen om te komen tot een juiste keuze:
Wil ik een vrijstaand model of een inbouwmodel?
Welke brandstof wil ik? Wil ik stoken op hout, gas, elektrisch, pellets of bio-ethanol? (Stap 3)
Wil ik dat de haard of kachel de ruimte verwarmt, of wil ik vooral sfeer?
Moet de vuurhaard open zijn (minder rendement), of wil ik er een deur voor (meer rendement)?
Welke uitstraling spreekt mij aan: een uitgesproken vorm, een klassiek model of een waarbij zo weinig mogelijk van de haard zelf te zien is en zoveel mogelijk vuur?
Wat zijn de technische mogelijkheden in mijn huis?
Factoren als rendement, capaciteit en afmetingen, maar ook veiligheid en ventilatie zijn essentieel in jouw overwegingen. Voor de uitstraling is de vormgeving en het uiterlijk natuurlijk nog van belang.
Haarden en kachels vervullen dezelfde functie. De kachel is meestal gebouwd voor de verbranding van een soort brandstof: gas, hout, kolen of bijvoorbeeld olie. Een kachel is, op openingen voor de toevoer van zuurstof na, altijd gesloten. Een haard kan zowel gesloten als open zijn. Bij een (open) haard staat niet de verwarming van de kamer voorop, maar de gezelligheid. Er zijn tegenwoordig echter veel soorten haarden die een hoog rendement hebben. Sommige haarden zijn specifiek voor een soort brandstof, bij andere haarden kun je kiezen tussen hout, gas, elektriciteit, pellets of bio-ethanol. Vaak is een model in verschillende uitvoeringen mogelijk. Overigens is de combinatie open haard en centrale verwarming eerder regel dan uitzondering.
Rendement is het percentage warmte dat in de te verwarmen ruimte terecht komt. Zo'n open haard is mooi, maar niet erg warm. Geeft een 'echte' open haard een warmterendement van maximaal 20%, z'n broertje met dicht front (deurtje ervoor) maakt de kamer al veel behaaglijker. Hier is het rendement maar liefst 60 tot 80%. Een andere optie is het plaatsen van een inzethaard in de oorspronkelijke haard. Zo is een hoger rendement van wel 65% mogelijk!
Dan zijn er behoorlijk veel sfeervolle alternatieven. Er zijn haarden waarbij een afvoerkanaal door de buitenmuur goed mogelijk is en voor andere haarden is een rookkanaal niet eens nodig. Als er geen rookkanaal aan te pas komt hebben we het wel over sfeervuren, niet over warmtevuren.
Veel haarden of kachels die gestookt worden op gas hebben een thermostaat. Hiermee bepaal je zelf hoe hoog de temperatuur in de kamer wordt. Met een afstandsbediening zelfs gewoon vanuit je luie stoel! De thermostaat van de cv kan door de hitte van het vuur behoorlijk van de wijs raken. Het is verstandig deze niet in het directe stralingsvlak van de haard of kachel te plaatsen. Of schaf een draadloos exemplaar aan, deze zet je op iedere gewenste plek neer waar je wilt dat de thermostaat (op een laag pitje) blijft werken, zoals bijvoorbeeld de bovenverdieping.
Mooi, zo’n haard of kachel in de winkel, maar laat je niet verleiden tot een té groot spektakel. Een belangrijk punt waar je bij het kiezen van een haard of kachel mee te maken krijgt is de afmeting. Deze dient in verhouding te staan tot de grootte van de kamer. Belangrijk: de maatvoering zegt niet alles over de capaciteit. Zo kan een kleine kachel een groot rendement hebben en omgekeerd.
Een heel belangrijk aankoopaspect is de capaciteit van de haard of kachel; oftewel het vermogen. Het gaat hierbij om de hoeveelheid warmte die de haard kan produceren. De capaciteit wordt aangegeven in kilowatt (kW). Een te laag vermogen leidt onherroepelijk tot koude winteravonden, terwijl een haard met een te hoog vermogen onnodig veel energie verbruikt. Veel mensen kopen een kachel of haard met een te groot vermogen, die vervolgens de ruimte zo sterk verwarmt, dat het toestel nooit op volle kracht kan branden. Dit leidt tot onvolledige (milieuonvriendelijke) verbranding en een negatief binnenklimaat met teveel rookvorming. Als je alleen voor de sfeer stookt, volstaat een toestel met een klein vermogen van maximaal 4-6 kW. Laat je over je specifieke situatie adviseren door een specialist.
Het is een term die je ongetwijfeld tegenkomt als je je in de wereld van sfeerverwarming verdiept: convectie. Haarden en kachels met een convectiesysteem bieden optimaal rendement. Wat is het geval? Via een dubbele bekledingsrand rond de verwarmingskamer wordt koude lucht onderaan naar binnen gezogen en er bovenaan als warme lucht weer uit gelaten (naar buiten). De circulatie zorgt ervoor dat de temperatuur over het algemeen gelijkmatig over de hele ruimte wordt verdeeld. Je hoeft niet noodzakelijk huiskamerlucht in het convectiesysteem te leiden, je kunt het luchttoevoersysteem ook op de frisse buitenlucht aansluiten. Zo wordt de huiskamerlucht vervangen door vers aangevoerde lucht en is er sprake van constante ventilatie. De lucht die door het vuur verwarmd wordt, wordt doorgeleid via een flexibele slang naar de kamer of zelfs naar een aangrenzende kamer. Zo vervliegt de warmte niet, maar wordt optimaal gebruikt. Handig om te weten: bij elk toestel van staal - haard of kachel, gas of hout - kan een convectiesysteem worden aangesloten.
Nog zo’n veelgebruikte term: binnenklimaat. En dan vooral in combinatie met wooncomfort. Hiermee wordt niet alleen de kamertemperatuur, maar vooral de luchtgesteldheid in een ruimte bedoeld. De luchtgesteldheid wordt vooral bij open systemen voor een belangrijk deel bepaald door de luchtverplaatsing in de ruimte, die veroorzaakt wordt door het onttrekken van zuurstof in de kamer. De verbrandingslucht gaat met de rook mee de schoorsteen in en moet met verse lucht aangevuld worden. Hoeveel lucht hiermee gemoeid is, hangt natuurlijk af van de grootte van de haard of kachel, maar loopt al snel op tot zo’n 300 tot 400 m³ per uur!
Open systeem Een toestel met een open systeem zuigt lucht uit het vertrek waar het zich bevindt. Daarom is in een kamer met een open toestel goede ventilatie nodig, ook bij gebruik van een haard die gestookt wordt met bio-ethanol is dit belangrijk. In een goed geïsoleerde kamer is het noodzakelijk te ventileren als de haard of kachel brandt, hoe tegenstrijdig dit ook mag lijken! Doe je dit niet, dan ontstaat er een zuurstoftekort in de ruimte. Bovendien ontstaat er in het vertrek een onderdruk. Om die onderdruk op te heffen wordt er automatisch via andere wegen lucht naar binnen getrokken, bijvoorbeeld vanuit het afvoerkanaal van de haard of kachel. Zo kunnen vuile verbrandingsgassen het vertrek weer ingezogen worden. Goede ventilatie is daarom essentieel als je voor deze stookwijze kiest.
Gesloten systeem Alleen bij gashaarden en -kachels spreken we ook over gesloten systemen. Een apart aangebracht luchttoevoerkanaal voert lucht van buitenaf aan en voert rookgassen via een ander kanaal weer af. Het hele circuit is gesloten, waardoor er geen lucht uit de kamer wordt gebruikt. Problemen qua isolatie, onderdruk, rookgassen en dergelijke zijn hiermee opgelost. Groot voordeel is dat je ook weinig warmte verliest; je warmterendement is vele malen groter dan bij een open systeem.
Semi-gesloten systeem Voor houtkachels bestaat er ook nog het semi-gesloten systeem. Dat houdt in dat de zuurstof die nodig is voor de verbranding, niet meer uit de woonkamer getrokken wordt, maar met een extra aansluiting van buiten komt. Door deze techniek is het systeem in elke woning toepasbaar en blijft het leefklimaat optimaal.
Het rookkanaal en het afvoerkanaal moeten van een bepaalde kwaliteit zijn om je veiligheid te garanderen. Daarom moeten kanalen TNO-gekeurd zijn; een puur technische keuring. DIN+ keuring is alleen mogelijk wanneer het rendement groter is dan 79%, er een heel zuivere verbranding is en het product van zeer goede kwaliteit is. Alle gashaardtoestellen moeten CE-gekeurd zijn. De toestellen moeten zijn voorzien van een beveiliging, waarbij de gastoevoer automatisch wordt afgesloten mocht het vuur uit gaan. Maar voor deskundig advies omtrent verplichte additionele beveiligingen in jouw specifieke situatie is je detaillist toch echt het aangewezen adres.
