Een kachel staat los van de muur en wordt in gas of hout uitgevoerd. Er zijn ook gaskachels met gesloten systemen. Daarbij vindt de aan- en afvoer van rookgassen door een concentrisch kanaal plaats; nuttig in mechanisch geventileerde woningen.
Bron: Janco de Jong
Of een kachel nu op pootjes staat of ingebouwd is; kachels geven een hoog rendement, zorgen voor behaaglijke warmte en een knusse sfeer. Het intrigerende vlammenspel is met de steeds groter wordende ruit steeds beter te bewonderen. Vroeger waren de ruitjes en deurtjes veel kleiner, omdat er vooral zo zuinig mogelijk gestookt moest worden. Maar met de komst van de centrale verwarming telt ook bij kachels steeds meer het aspect van vuurbeleving.
Dit is een los geplaatst toestel dat veelal op pootjes of een sokkel rust. De vrijstaande kachel heeft een pijp als afvoerkanaal die naar de schoorsteen leidt. De afvoerpijp kan zowel van boven, als uit de achterkant van de kachel komen. Vrijstaande kachels zijn er zowel gas- als houtgestookt.
Wil je niet gebonden zijn aan een schoorsteenkanaal, maar jouw kachel plaatsen waar je deze zelf het leukst in jouw interieur vindt passen? Een gevelkachel met een gesloten systeem is dan een oplossing. Een gevelkachel heeft een concentrisch kanaal (dubbelwandige pijp voor luchtaanvoer en rookgassenafvoer), die direct op de gevel aangesloten wordt. De meeste gevelkachels worden geleverd met een zogenaamde muur-doorvoerset; het kanaal dat je door jouw muur naar buiten laat lopen. Gevelkachels worden op gas gestookt.
Zoals de naam al aangeeft, worden inzetkachels geplaatst in nieuwe of bestaande schouwen of haardpartijen. De afvoerpijp wordt dan rechtstreeks op het rookkanaal van de schoorsteen aangesloten. Hierbij is keuze tussen hout- en gasgestookte kachels. Haardkachels Een (inbouw)haardkachel is een mix tussen - jawel - een haard en een kachel. Het is een stalen constructie, die je in de wand inmetselt of los voor de wand zet. Een haardkachel kan zowel op hout als gas branden. Bij gas is de glazen deur altijd gefixeerd en kan dus niet open. Houtgestookt heeft de kachel draaiende glazen deurtjes of schuifruiten. Een houthaardkachel kan zowel met een open vuur (en lijkt dan het meest op een open haard) als met een dichte deur (en fungeert dan als kachel) gestookt worden. De haardkachel op gas kan een gesloten verbrandingsysteem hebben - je brengt dan verwarmde lucht in de kamer - wat bijzonder handig is om in een goed geïsoleerde woning de onderdruk op te heffen. Een haardkachel heeft soms een secundaire verbrandingsruimte, die zich in het bovenste stookgedeelte van de kachel bevindt.
Natuurlijk is een mooi vlammenspel en hoog rendement belangrijk, maar het oog wil ook wat. Strakke lijnen, hoog glasoppervlak, a-symmetrische vormen, een aparte mix van materialen en kleuren; heel aparte modellen worden verkocht als designkachels. Sommige kachelleveranciers werken samen met kunstenaars en bieden de mogelijkheid de kachel te laten bouwen en door een kunstenaar te laten beschilderen. Een bijzondere vorm van kunst.
Dat de allesbrander een brander is waar 'van alles' in verbrand kan worden moeten we toch even rechtzetten. In een kachel hoort zeker geen karton en afvalhout thuis. De echte allesbranders is door middel van een schudrooster zowel geschikt om op hout als kolen te kunnen stoken.
Vandaag de dag wordt voor de vervaardiging van kachels veelal metaal toegepast. Staal en gietijzer zijn de meest gebruikte metalen voor kachels, hoewel de buitenkant ook wel van koper of messing gemaakt kan worden. We maken daarbij onderscheid tussen enkel- en dubbelwandige modellen. Metalen kachels kunnen zowel voor hout, kolen als gas geschikt zijn. Milieutip: gietijzer is 100% recyclebaar.
Naast de traditionele kachels en haarden zijn er ook nog de speksteenkachels. Hier is het niet het glas en het zicht op het vuur dat primeert, maar het hogere rendement dat de specifieke bekleding van de kachel met zich meebrengt: speksteen.
Speksteen is een accumulerende natuursteen waar veel talk en magnesium in zit. Door deze unieke samenstelling is speksteen vuurbestendiger dan bijvoorbeeld gietijzer. Het belangrijkste pluspunt van speksteen is dat het de warmte heel lang vasthoudt en deze heel geleidelijk aan weer afgeeft aan de ruimte, in de vorm van aangename stralingswarmte. De stralingswarmte van de speksteenkachel wordt als zeer prettig ervaren door het menselijk lichaam. Het wordt diep in de huid opgenomen en het lichaam wordt door en door verwarmd, geen last meer van koude voeten of een te warm hoofd. Deze kachels halen een rendement van minstens 90%. Speksteen ziet er ook heel apart uit, met zijn lichtgrijze kleurschakeringen. Naast massieve spekstenen kachels zijn er tussenvormen zoals kachels met speksteen wanden of bekleding; metalen kachels, maar met een spekstenen bekleding voor extra stralingswarmte. Het spreekt voor zich dat naarmate het speksteengehalte afneemt, ook het accumulerende effect (de lange stralingswarmte) afneemt. Hoewel er tegenwoordig ook speksteenkachels zijn op gas, worden veruit de meeste modellen gestookt op hout.
Onder tegelkachels verstaan we voor het gemak even alle kachels van steenachtig materiaal. Een tegelkachel wordt vervaardigd uit natuurlijke grondstoffen, voornamelijk uit leem en chamotte, en verfraaid met (gekleurde) keramische tegels. Het steenachtige materiaal kan in korte tijd veel warmte uit het vuur en de rookgassen absorberen. Functionaliteit staat voorop: het gaat hierbij om zaken zoals rendement en warmte en minder om de beleving van vuur. Net als speksteenkachels zijn tegelkachels doorgaans vrij fors en zwaar. En ook bij tegelkachels speelt het accumulerende effect een rol. Kort stoken betekent toch lang warmte. De rookgastemperatuur komt bij een goede tegelkachel niet boven de 200 - 250 graden. Tegelkachels lenen zich van oudsher met name voor houtstook, maar zijn er tegenwoordig ook voor gasstook. Tip! Omdat de buitenkant slechts handwarm wordt, is een tegelkachel ongevaarlijk voor kinderen en heerlijk om tegenaan te zitten.
Naast kachels met tegels of speksteen aan de buitenkant, is het ook mogelijk om kachels van een stuclaag te voorzien. Dit kan bijvoorbeeld met een kachel van ongeglazuurde chamotte tegels. Stucmortel is er in veel kleuren, zodat de kachel helemaal op kan gaan in de structuur van de wand.
Ze bestaan nog! Van die klassieke geëmailleerde kacheltjes met een platte bovenkant waarop het theepotje warm gehouden wordt. En wat blijkt, ondanks alle nieuwe snufjes en moderne kachels, vindt dit parmantige kacheltje nog altijd een grote aftrek. Misschien wel omdat ze niet zo groot zijn en makkelijk in een hoekje passen. Nadeel van email is wel dat het vrij warm wordt. Pas dus op met kinderen.
Antieke kachels zijn doorgaans gemaakt van hoogwaardig dik gietijzer en inwendig nog voorzien van een stenen of chamotte mantel. Ze hebben meestal een rookafvoer van 8 tot 13 cm doorsnede, zodat de warmte langer in de kachel zelf blijft, hetgeen de stralingswarmte-opbrengst aanzienlijk vergroot. Met hun kleinere stookruimte, zijn antieke kachels vaak ook nog eens zuiniger dan hedendaagse modellen. Een ander pluspunt van echt antieke kachels is dat ze door hun enorme materiaaldikte de hoogste temperaturen kunnen verdragen. Daardoor zijn ze meestal geschikt voor zowel hout- als kolenstook.
Kachels zijn vandaag de dag vaak multifunctioneel. Zo zijn ook nu nog veel kachels uitgevoerd met een warmhoudplaat. Net als vroeger kan je dan je pannetje soep, pot thee of fles voor de baby warm houden op de kachel. Maar wat dacht je van een speksteenkachel voor in de keuken, compleet met een bakoven en een groot ovenvenster voor goed zicht op de pizza of ovenschotel? Ook bestaan er kachels met een modulaire opbouw, met soms wel vier componenten: de basiskachel, een oven en of bakvak, een houtvak en warmhoudvak. Nog een stapje verder gaan de kachels die als volwaardige fornuizen gebruikt kunnen worden. Deze zogenaamde 'cookers' vertonen veel gelijkenis met de traditionele fornuiskachels. Veel modellen moeten zelfs op hout worden gestookt, maar gascookers zijn in opkomst. Het principe is hetzelfde gebleven: een fornuis dat de hele dag door brandt. Brandt het niet voor de warmte, dan wel voor het bereiden van eten.
Houtkachels kunnen uitgerust zijn met een zogenoemd Clean Burning (of vergelijkbaar) principe. De bij de houtverbranding vrijgekomen gassen worden dan door middel van het injecteren van extra verbrandingslucht in een secundaire verbrandingsruimte opnieuw verbrand. Dit gebeurt vlak voordat de gassen in de schoorsteen verdwijnen. In dit verbrandingsproces worden alle brandbare gassen, die zich nog in de rook bevinden voor verwarming benut. Het resultaat is een aanzienlijk lagere uitstoot, een maximaal rendement met als bijkomend voordeel dat het glas veel schoner blijft. En dus je uitzicht op het vuur. Aangezien we het vuur niet meer alleen frontaal, maar het liefst van alle kanten willen aanschouwen is dit een prettige aanvulling op onze vuurbeleving. Net als de draaibare modellen; van alle kanten in de huiskamer kunnen we de vlammen bewonderen.
